Ένα από τα συχνότερα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου είναι οι αϋπνίες. Ανήκει στην κατηγορία των διαταραχών ύπνου και χαρακτηρίζεται από δυσκολία έλευσης ύπνου, διατήρησης του ύπνου ή αφύπνιση νωρίς το πρωί συχνές και δυσκολία συνέχισης του ύπνου. Σύμφωνα με έρευνες περίπου το 30% του γενικού πληθυσμού εμφανίζει αυτή την διαταραχή . Με πολύ απλά λόγια στην αϋπνία το μυαλό μας «τρέχει» συνεχώς και δε μπορεί να σταματήσει ούτε στο χρονικό διάστημα που έχουμε την δυνατότητα να κοιμηθούμε.
Ταξινόμηση
Η αϋπνία χωρίζεται σε παροδική και χρόνια. Η παροδική (με συχνότητα άνω του 20%) έχει μικρότερη διάρκεια, αλλά συχνά επανεφανίζεται. Οφείλεται σε εξωτερικούς παράγοντες και περνά συνήθως χωρίς θεραπεία. Στην περίπτωση που οι αϋπνίες εμφανίζονται τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα και διαρκούν περισσότερο από 3 μήνες, τότε το πρόβλημα θεωρείται χρόνιο (με συχνότητα στο 10% περίπου).
Σημασία ύπνου
Ο ποιοτικός και επαρκής ύπνος είναι πολύ σημαντικός για την υγεία. Οι περισσότεροι ενήλικες χρειάζονται περίπου 7-8 ώρες ύπνου κάθε βράδυ. Φυσικά η ιδανική διάρκεια διαφέρει από άτομο σε άτομο.
Η έλλειψη ύπνου έχει σοβαρό αντίκτυπο στην καθημερινότητα και στην υγεία του ατόμου, αφού επηρεάζει την σκέψη και την ικανότητα συγκέντρωσης, εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα, επιταχύνει την διαδικασία της γήρανσης, προκαλεί διατροφικές διαταραχές, πονοκεφάλους κ.α.
Αιτίες αϋπνίας
Η αϋπνία οφείλεται συνήθως σε:
- Άγχος(στρεσογόνα προβλήματα, ανησυχίες στον εργασιακό χώρο, μετατραυματικό στρες)
- Κατάθλιψη
- Ασθένειες όπως χρόνιοι πόνοι, μυοσκελετικές παθήσεις, νευρολογικά νοσήματα κτλ
- Αλλαγές στο περιβάλλον εργασίας ή στο ωράριο
- Κακές συνήθειες ύπνουόπως το ακανόνιστο πρόγραμμα ύπνου
- Φαρμακευτική αγωγή που δίδεται για άλλα αίτια
- Υπερβολική κατανάλωσηαλκοόλ, καφεϊνης, νικοτίνης
Ποιος ο ρόλος της ηλικίας;
Η αϋπνία είναι συνηθέστερη σε μεγαλύτερες ηλικίες, κυρίως λόγω αλλαγών στις συνήθειες ύπνου, στα επίπεδα της δραστηριότητας, είτε λόγω προβλημάτων υγείας. Βέβαια αϋπνίες είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν και σε παιδιά και εφήβους, αλλά οφείλονται συνήθως σε διαφορετικές αιτίες.
Μπορούν να αντιμετωπιστούν οι αϋπνίες;
Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων δεν απαιτείται θεραπεία και το πρόβλημα λύνεται με την υιοθέτηση κανόνων υγιεινής ύπνου. Μερικές απλές συμβουλές είναι:
- Φροντίζουμε να ακολουθούμε ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα ύνου
- Επιλέγουμε το κατάλληλο στρώμα και μαξιλάρι
- Προσέχουμε ώστε το υπνοδωμάτιο να είναι καλά αερισμένο και στην σωστή θερμοκρασία
- Σβήνουμε όλες τις ηλεκτρικές συσκευές (τηλεόραση, υπολογιστής) ώστε να μην υπάρχει έκθεση στο φως (η παραγωγή της μελατονίνης που προάγει τον ύπνο εμποδίζεται όταν υπάρχει φως)
- Μόλις νιώθουμε κουρασμένοι πηγαίνουμε για ύπνο χωρίς καθυστέρηση
- Εάν ο ύπνος δεν έρθει εντός 20 λεπτών δεν βασανιζόμαστε κοιτώντας το ταβάνι ή το ρολόι , αλλά πηγαίνουμε σε άλλο δωμάτιο του σπιτιού και κάνουμε κάτι βαρετό (πχ διαβάζουμε ένα βιβλίο με χαμηλό φωτισμό) και όταν νυστάξουμε επιστρέφουμε στο υπνοδωμάτιο. Εάν κανείς προσπαθεί για ώρες να κοιμηθεί χωρίς αποτέλεσμα μπορεί σε κάποια φάση να αναπτυχθεί αίσθημα «μίσους» για το υπνοδωμάτιο. Με απλά λόγια αρχίζει να θεωρεί ότι ο χώρος του υπνοδωματίου φταίει για την αϋπνία
- Μια ώρα πριν την προγραμματισμένη ώρα ύπνου κάνουμε ένα ζεστό μπάνιο
- Αποφεύγουμε έντονη σωματική άσκηση 2-3 ώρες πριν τον ύπνο.
Στην περίπτωση που η αϋπνία επιμένει, είναι καλό να επισκεφτούμε έναν ειδικό για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε επιτυχώς το πρόβλημα, μέσω φαρμακευτικής αγωγής ή άλλης θεραπείας (συμπεριφορική- γνωσιακή αντιμετώπιση).
Συμπερασματικά η αϋπνία είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίζεται γρήγορα και αποτελεσματικά. Εάν μεταπέσει στη χρονιότητα τα πράγματα γίνονται αρκετά δύσκολα στην αντιμετώπιση.
Χαράλαμπος Μ. Μερμίγκης MD, PhD, Ειδικός Ιατρός Ύπνου (American Board Certified International Sleep Specialist), Διευθυντής Τμήματος Εργαστηρίου Ύπνου Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center
Πηγή: Σας ταλαιπωρούν οι αϋπνίες; Αιτίες και τρόποι αντιμετώπισης